Het komt regelmatig voor dat de voorstelling van de gedachte indrukwekkender en groter is dan de realiteit. Toeristen die Brussel bezoeken zullen afgezaagd maar niet onlogisch, hebben uitgekeken naar een bezoek aan Manneken Pis. Om vervolgens tot de conclusie te komen dat het maar een klein en nietig standbeeldje is. Datzelfde is enigszins het geval in New York. Het Vrijheidsbeeld is zo’n beetje het toonbeeld van alles waar de Verenigde Staten voor zeggen te staan, maar als je er met eigen neus voorstaat, is het beeld an sich toch net iets minder bombastisch dan je fantasie vooraf vertelde.
Oog in oog met Virgil van Dijk is dat allerminst het geval. In Zeist doet hij zijn verhaal voor meerdere journalisten, die allen met hun hoofd omhoog naar de Liverpool-ster staren. Even later voert de aanvoerder van het Nederlands elftal de selectie aan tijdens de warming-up. Het is ietwat overdreven om te stellen dat het beeld doet denken aan een eend die de weg oversteekt met een zwik jonkies achter hem aan, maar veel scheelt het niet. Van Dijk steekt er letterlijk bovenuit. Zelfs als Matthijs de Ligt, eveneens van Popeye-formaat, naast hem loopt.
Waar het Vrijheidsbeeld als gebouw dan enigszins kan tegenvallen, is de betekenis erachter des te indrukwekkender. Het beeld staat voor de verwelkoming van onder meer gasten en immigranten, die veelal op zoek waren naar het startpunt van hun Amerikaanse droom. Of dat romantische droombeeld nu wel of niet bestaat, doet er in dit geval niet toe. De wonderlijke carrière van Van Dijk is in elk geval wél een droom op zich. Op het naast het Vrijheidsbeeld gelegen Ellis Island werden de immigranten opgevangen. Het Ellis Island van Van Dijk heet Sportpark Corpus den Hoorn in Groningen. Daar werd zijn droomvlucht immers in gang geschoten, nadat hij Willem II in 2010 had verlaten omdat de club hem pas een contract voorschotelde toen FC Groningen dat allang had gedaan.
Virgil-gekte
Terug naar Zeist, waar Van Dijk op een kalme manier zijn verhaal doet. Zo praat hij over zijn supporterslied dat in het rode gedeelte van Liverpool ongeveer even populair is als iedere hit van The Beatles en Gary & The Pacemakers. Zijn antwoord op een vraag over die Virgil-gekte verklaart Van Dijks dankbaarheid. “Ik zie die filmpjes ook vaak voorbijkomen de laatste tijd. Het is geweldig om zoiets mee te maken. Om überhaupt een nummertje te hebben bij zo’n grote club is al geweldig. Als het dan ook nog zo’n grote hit wordt die iedere fan kan meezingen, is dat helemaal prachtig.”
“Ik vind het desondanks niet moeilijk om met beide benen op de grond te blijven. Ik weet heel goed hoe het werkt in de voetballerij. Op dit moment gaat het goed en is iedereen positief over me, maar dat kan morgen weer anders zijn. Dan kunnen de commentaren zo omslaan naar kritiek. In de seizoenen die ik nu op het hoogste niveau speel heb ik dat al eens meegemaakt, want zo werkt het nu eenmaal in de wereld waarin we leven. Een slippertje kan weleens voorkomen en als een verdediger of keeper een fout maakt, dan wordt dat meteen afgestraft. Dat is het risico van ons vak.”
Van Dijk reageert onbekommerd als de kwestie mentale druk ter sprake komt. Hij speelt nu ruim een jaar in de wereldtop en dan ook nog in het shirt van Liverpool, de club waar fans meer smachten naar het kampioenschap dan een vroege tiener naar zijn eerste zoen. Doet dat echt niets met zijn mentale gestel? “Het kan best vervelend zijn voor spelers, maar ik probeer er juist van te genieten en onderga het daardoor makkelijk. Ik zeg altijd: vergeet niet stil te staan bij succes, want veel spelers en ploegen komen niet eens in de positie om te spelen voor de prijzen. Bij de club zijn we eigenlijk niet extra bezig met het mentale aspect van voetbal. We hebben onderling wel afgesproken om ons zoveel mogelijk van de media af te sluiten, maar dat is natuurlijk niet altijd even makkelijk.”
Barcelona
MVV-middenvelder Ricardo Ippel beaamt dat Van Dijk niet snel zal gaan zweven door het succes. Hoewel de twee tegenwoordig weinig contact meer hebben, kent Ippel de Oranje-international door en door. Ze zijn voetbalvrienden die in de laatste fase van de Willem II-jeugd samen komen te voetballen. “Als ik er nu over nadenk heb ik Virgil eigenlijk nooit zenuwachtig gezien. Of het nu net voor een wedstrijd of voor een training was; hij had altijd dezelfde uitstraling. Altijd diezelfde blik in zijn ogen. Zenuwen waren daar niet vanaf te lezen, want hij was te allen tijde relaxed. Virgil is een nuchter persoon, die slechts één doel voor ogen heeft: nog beter worden dan hij al is.”
Pepijn Lijnders maakt het ontwikkelingsproces van Van Dijk van binnenuit mee bij Liverpool. De assistent-trainer van Jürgen Klopp is het roerend eens met Ippel. “Ik zie op de club een stabiel en intelligent persoon die precies weet wat hij wil. En bovendien weet wat hij daarvoor moet doen. De absolute topspelers, zoals Virgil is, hebben het karakter en de constante ambitie om henzelf te verbeteren. Wat er nog beter kan bij hem? Voetballers kunnen altijd meer dan ze denken. Het gaat uiteindelijk om de wil die ze hebben om zich daadwerkelijk door te ontwikkelen.”
Hoewel Van Dijk nog niet eens heel lang het rode tenue van Liverpool draagt, is hij in korte tijd uitgegroeid tot een leidend figuur binnen de club. Iemand bij wie Klopp en Lijnders veel verantwoordelijkheid leggen. “Op het veld is hij altijd scherp en leidt hij het team. Hij herkent het moment wanneer er meer gevraagd wordt van de ploeg. Op momenten dat ik wil schreeuwen dat we onze concentratie niet mogen verliezen of dat we met meer intensiteit moeten spelen, dan neemt Virgil in het veld de taak op zich om iedereen scherp te houden. Net als James Milner overigens.”
In het shirt van FC Groningen
Waar Lijnders met een Van Dijk van absolute wereldklasse werkt, begeleidt Dick Lukkien, momenteel trainer van FC Emmen en toen Van Dijk naar FC Groningen trok coach van het tweede team van de Noordelingen, hem tijdens de eerste stappen van zijn droomvlucht. “Hijzelf had net na zijn overstap van Willem II naar FC Groningen de wereldtop al in zijn hoofd, terwijl hij de eerste seizoenshelft weinig speelde in Jong FC Groningen. Hij had toen jongens als Darryl Lachman, Jeroen Veldmate en Koos Werkman voor zich. Virgil gaf net na de winterstop een interview aan het Dagblad van het Noorden. Daarin zei hij dat Barcelona het ultieme doel was, wat nogal een uitspraak was op dat moment. Dat zat dus toen al in zijn hoofd.”
Naast zijn intrinsieke motivatie om beter te worden, heeft Lukkien ook enkel positieve woorden voor de persoon achter de voetballer. “Hij is echt een prettige jongen om mee samen te werken. Hij is lief en onwijs slim. Onze persoonlijkheden lagen elkaar en ik heb niets dan lof voor hoe hij als mens in elkaar steekt. Toen wij met FC Emmen promoveerden, was Virgil een van de eersten die zijn felicitaties overbrachten. Dat zegt alles over hem. Hij is heel loyaal naar de mensen die hem hebben bijgestaan tijdens zijn loopbaan. Hij laat niet snel iemand toe in het cirkeltje rondom hem, maar als je er eenmaal inzit dan is hij zo trouw als een hond. Ik spreek hem nog regelmatig. Hij zal altijd een speciaal plekje in mijn hart hebben.”
Hoewel Ippel, Lukkien en Lijnders het beeld schetsen van een serieuze jongen die alles over heeft voor de wereldtop, zeggen ze allen dat Van Dijk ook een andere kant heeft. In de jeugd bij Willem II ging het er op een grappige manier verbaal soms hard aan toe in de kleedkamer. Bij FC Groningen was de toenmalig-elftalleider vaak de spreekwoordelijke sjaak, vertelt Lukkien. “Virgil kon heel prominent aanwezig zijn in de kleedkamer. De toenmalig-elftalleider kwam vaak op de fiets naar trainingscomplex Corpus den Hoorn. Die fiets was regelmatig zoek na de training. Die moest dan weer van het dak of uit de boom worden gehaald. Vaak wist je: daar zal Virgil bij betrokken zijn geweest.”
Niet belastbaar
Zoals voor ieder persoon die zijn dromen nastreeft, is het een pré open te staan voor positieve invloeden van buitenaf. Hoewel Van Dijk de lengte en het lichaam in zijn tijd bij FC Groningen ook al heeft, moet er toch flink gewerkt worden aan het verbeteren van zijn fysieke toestand. Lukkien: “Aan het begin had hij het moeilijk bij ons. Ik vond hem toentertijd niet belastbaar genoeg. Bij Willem II pendelde hij tussen drie elftallen, waardoor er weinig tijd was om gericht met hem aan de gang te gaan. Daar moest hij aan wennen, want hij wilde direct aansluiten bij het eerste. Hij was ongeduldig en ambitieus. Als hij dan in de eerste maanden geeneens een basisplaats heeft bij het tweede, dan moet je daarover praten met zo’n jongen. Hij snapte het alsnog niet altijd, maar we wilden hem klaarstomen voor het eerste vanuit een gedegen fysieke planning.”
Als Champions League-winnaar
Die planning bestaat vooral uit veel trainen en meer van zichzelf vragen tijdens de dagelijkse oefeningen. Weliswaar zit de top dan al in zijn hoofd, maar qua leven voor de sport zit er nog rek op. Zo beaamde Van Dijk zelf ook in het verleden. “Aan het begin moest hij vooral veel inhoud kweken. Ik geloof er heilig in dat je op de training alles moet geven om beter te worden. Virgil is iemand die geprikkeld moet worden. Hij had toen nog niet helder voor ogen wat er fysiek wordt gevraagd om op het hoogste niveau te spelen, hoewel de absolute wil al wel aanwezig was. Virgil is snel, wendbaar en zo sterk als een os, maar als we een partijtje deden dan paste hij zich aan de snelheid van de tegenstander aan.”
“Als ik acht kilometer per uur sprintte, dan liep Virgil op de training negen kilometer per uur, terwijl hij veel harder kan. In een sprintduel met een snelle jongen uit de selectie werd hij er ook niet uitgelopen. Hij liep altijd net iets harder dan nodig was. Toen zei ik: prikkel jezelf en loop gewoon op je maximale vermogen. Dan ben je sneller bij de bal en heb je meer tijd en ruimte in de opbouw. Hij was toen nog te laidback. Die omschakeling heeft hij nog voor de winterstop gemaakt en toen is het snel gegaan.”
Van Dijk neemt de aanwijzingen van trainers, medespelers of andere ervaringsdeskundigen bovengemiddeld snel in zich op. “Zo gaat dat al heel zijn loopbaan”, aldus Ippel, die nog steeds op de voet wordt gevolgd door Van Dijk. “De stappen die hij bij de profs zet, maakte hij op dat niveau ook in de jeugd. Hij ging als B-junior naar de A’tjes, waar hij snel een van de betere spelers was. Hij straalde elke dag uit beter te willen worden. Hij stelde zichzelf doelen en die probeerde hij binnen een bepaalde tijd te halen. Hij had weliswaar handvatten nodig, maar hij was bij Willem II al bezig zijn fysieke mogelijkheden uit te breiden. Hij besefte dat als je zo’n lichaam meekrijgt je er ook je voordeel uit moet halen.”
Dat heeft Van Dijk zonder meer gedaan. Een van de mooiste complimenten kreeg de Nederlander van Watford FC-spits Troy Deeney. Moraal van zijn verhaal: Van Dijk is simpelweg te groot, te sterk, te snel en te goed aan de bal. Van Dijk zelf: “Ik voel me inderdaad goed. Ik speel alles en heb een goed niveau te pakken. Natuurlijk heb ik ook mijn pijntjes, maar in de top zullen we nooit volledig pijnvrij spelen. Spelen in de top is zwaar en ik ben dan ook soms moe, maar als het fluitsignaal gaat dan denk je daar niet aan. Ik probeer zowel mentaal als fysiek fris te blijven door thuis lekker te rusten en met mijn gezin te zijn. Dan wil ik echt even niet aan voetbal denken, dat is voor mij persoonlijk erg belangrijk.”
UEFA-voetballer van het jaar
Bioscoop
Hoewel Amerikanen er prat op gaan dat ze alles kunnen bereiken met enkel hardwerken, moet je natuurlijk wel een speciaal talent bezitten wil je succesvol zijn. Van Dijk is fysiek sterk en bovendien zit er in mentaal opzicht een goede kop op, maar Lukkien stipt iets anders aan waarmee Van Dijk zich onderscheidt: zijn tactische kwaliteiten. “Als ik naar Liverpool kijk, dan zie je ze heel vaak op de nul spelen. Virgil is aanhoudend bezig met het regelen van de achterhoede. Heel de wedstrijd door zet hij teamgenoten op hun plek en is hij aan het coachen. Wat ik heel goed aan hem vind, en dat was ook al in zijn tijd bij FC Groningen, is dat hij bij balbezit al bezig is met de vraag wat er gaat gebeuren als een teamgenoot de bal kwijtraakt.”
Lukkien kent weinig spelers in het Europese voetbal die in balbezit zo nadrukkelijk en consequent bezig zijn met die vraag. “Die voetballen alsof ze in de bioscoop zitten, zoals ik dat noem. Virgil niet en dat scheelt zoveel. Hij staat vrijwel altijd goed bij balverlies en kan de bal dan zonder moeite oppikken. Als hij verrast wordt kan hij bovendien veel goed maken door zijn snelheid, maar hij wordt vrijwel nooit verrast door zijn uitmuntende inzicht. Hij doorziet wat er gaat gebeuren op het veld. Die kwaliteit van Virgil wordt weleens onderschat.”
Lijnders beaamt dat Van Dijk qua tactisch vermogen een van de besten is met wie hij ooit heeft gewerkt. Dat hij zo relaxed lijkt op het veld heeft volgens hem ook te maken met zijn tactische niveau. “Hij is constant aan het anticiperen. Hij positioneert zich slim en weet hoe hij situaties moet voorkomen in plaats van dat hij ze moet oplossen. Dat plaatst hem boven het gemiddelde Premier League-niveau. Als hij vervolgens toch iets moet oplossen, doet hij dat met een snelheid en kracht zoals niemand anders dat doet. Hij heeft inmiddels de ervaring om iedereen om hem heen het vertrouwen te geven in onze manier van voetballen. Overal en tegen iedere tegenstander.”
Zowel fysiek, mentaal als tactisch is Van Dijk uitgegroeid tot een van de groten der aarde in defensief opzicht. Als hem dat zelf wordt voorgelegd, blijft hij echter de bescheidenheid zelve. “Ik zie nog wel een aantal hele goede, misschien wel betere, centrale verdedigers in Europa, hoor. Maar ik kan niet ontkennen dat het goed gaat en ik in mijn beste vorm ooit verkeer. Of ik mezelf nog weleens verbaas over mijn niveau? Dat vind ik een moeilijke vraag om te beantwoorden. Sterker nog, ik weet van mezelf dat ik nog beter kan dan ik momenteel laat zien.”
Het is een van de kenmerken van een persoon die de Amerikaanse droom nastreeft: hij zal nooit en te nimmer verzadigd raken en wil altijd de overtreffende trap. Met die mindset hoopt Van Dijk nog beter te gaan presteren de komende jaren en uiteindelijk zoveel mogelijk eremetaal binnen te halen. Wat dat betreft is de ontwikkeling van Van Dijk een droomvlucht zonder horizon. Net als dat de vlucht van de immigranten die aankwamen op Ellis Island aan het begin geen horizon had.
