Als je het karakter van Nathan Aké moet vergelijken met dat van een hondenras, dan komt hij volgens zijn voormalig jeugdtrainers het meest in de buurt van de Labrador Retriever. Stabiel, sociaal, goed te coachen en gedreven om zijn omgeving te behagen, maar tegelijkertijd moedig, zelfstandig, met een redelijke mate van hardheid en een bepaalde hoeveelheid jachtpassie. Of in het geval van Aké het najagen van doelstellingen en het streven naar nieuwe uitdagingen. Hoewel Aké bij Chelsea onder José Mourinho een moeilijke tijd kende, lopen de meeste oud-trainers met hem weg vanwege zijn veelzijdigheid, intelligentie op het veld en zijn volwassen voorkomen. Deze karaktertrekken verklaren waarom Manchester City deze zomer tientallen miljoenen overhad voor de diensten van een op het eerste oog niet heel imposante verdediger.
De genoemde eigenschappen heeft Aké altijd gehad. Jeugdtrainers die hem opleidden, noemen het een feest om met Aké te werken. Een modelprof die je op jonge leeftijd weinig hoeft bij te brengen. Goed coachbaar, maar wel iemand die zijn eigen pad bewandelt en niet makkelijk is te beïnvloeden. Aké begint met voetballen bij de ukkies van het in Voorburg gevestigde V.V. Wilhelmus. Zijn eerste jeugdtrainer is Harry de Jong, de broer van PSV-technisch manager John de Jong. “Op het veld kon je meteen zien dat hij verder was dan zijn leeftijdsgenoten. De kwaliteit spatte ervan af. Hij was balvaardiger, sneller en behendiger. Ik heb verder nooit zo’n talentje bij V.V. Wilhelmus gezien. Al gauw wisten profclubs onze club te vinden en uiteindelijk is Nathan samen met mijn zoon Jorden naar ADO Den Haag gegaan.”
"Achteraf is makkelijk praten, maar eigenlijk kon je direct zien dat hij een natuurtalent is."
Aké maakt als jonkie indruk op het veld, maar vooral de persoon buiten de lijnen wordt geroemd door De Jong, die nog steeds als trainer actief is voor V.V. Wilhelmus. “Nathan was een lief en bescheiden mannetje. Toen hij begon met voetballen leerde ik ook zijn ouders kennen. De bescheidenheid die Nathan heeft, typeert ook zijn ouders. Die waren direct hulpbehoevend en heel betrokken bij Nathan en zijn oudere broer Cédric. Ze helpen nog steeds als vrijwilligers op de club. Zijn vader Moise traint twee groepen, terwijl moeder Ineke bij uiterste nood gebeld wordt om bardienst te draaien. Hele normale mensen. Het niet beter voelen dan anderen heeft Nathan meegekregen in zijn opvoeding en is er nooit uitgegaan.”
De Jong ziet zijn pupil van vroeger nog met enige regelmaat. Minstens één of twee keer per jaar steekt hij de Noordzee over om Aké te zien schitteren in het beloofde voetballand. “We gaan met een groep vrienden, waartoe ook Nathans ouders behoren. Hij regelt alles voor ons en als het kan gaat hij na afloop mee een hapje eten of drinken we een drankje bij hem thuis. Tijdens interlandperiodes komt hij weleens langs bij V.V. Wilhelmus. Dan zien jonge spelertjes een international van het grote Oranje. Een mooier voorbeeld kunnen ze niet krijgen. Het is typisch Nathan dat hij even langskomt. Hoewel hij een totaal ander leven leidt, heeft hij interesse in het leven van anderen gehouden. Prachtig om te zien dat hij dezelfde persoon is als twintig jaar geleden.”
Volwassen
Net als De Jong roemt ook Gerry van Weelden Aké om zijn karakter. De inmiddels 68-jarige ex-jeugdtrainer van ADO Den Haag staat langs de zijlijn als Aké als F-junior stage loopt in Den Haag. In één oogopslag heeft Van Weelden genoeg gezien: Aké is goed genoeg. “Het jaar daarop was hij ook nog F-junior”, herinnert Van Weelden zich. “Ik was op dat moment coach van de E-top, waarmee we al op een groot veld voetbalden. Nathan speelde nog op een klein veld, maar dat ging hem veel te gemakkelijk af. We besloten hem snel een lichting hoger te zetten. Achteraf is het makkelijk praten, maar je kon zien dat hij een natuurtalent is. Hij was al volwassen in zijn spel, terwijl hij als F-junior in de E-top speelde tegen jongens die drie of vier jaar ouder waren. Toch heb ik hem nooit kunnen betrappen op een moment van zwakte.”
In het shirt van City
Op jeugdcomplex De Aftrap is vanaf het eerste moment duidelijk dat Aké een talent uit de buitencategorie is. Iemand die met zekerheid rond zijn zestiende zou gaan debuteren voor het eerste elftal. Maar zoals het met de beste talenten in Den Haag gaat, ligt de concurrentie op de loer om hem weg te kapen. “Nathan was nog D-junior toen we met hem om de tafel zijn gegaan om te bespreken welke weg we met hem wilden afleggen. Dat was eerder enkel gebeurd met Tim Krul. Lex Schoenmaker en hoofdtrainer Henk Fraser zaten daarbij. Nathan waardeerde het dat zij de tijd en moeite namen om hem over te halen, maar hij wilde een grotere uitdaging en was niet van zijn standpunt te brengen. Er zijn genoeg jeugdspelers die zeggen: ‘Ik wil later bij Barcelona voetballen’. Nathan sprak zich niet uit over zijn dromen, maar de weg naar de top zat schijnbaar al vroeg in zijn hoofd.”
Met de kennis van nu beseft Van Weelden dat het de juiste keuze is geweest om ADO Den Haag te verlaten. Bij Feyenoord en later Chelsea heeft hij stappen gezet die hij anders niet had kunnen maken. “Hij is een zelfstandige jongen. Wat ook in zijn voordeel sprak is dat hij ouders heeft die zich niet overal mee bemoeiden. Op die leeftijd leggen ouders weleens een bepaalde druk op aan hun kind, maar bij hem ging dat heel stabiel. Nathan is een correct ventje. Bij ADO Den Haag had ik de naam streng te zijn, maar ik kan me niet herinneren dat ik hem ooit heb moeten terechtwijzen. Hij kon ondeugend zijn, maar altijd in de goede zin van het woord. Hij straalde een bepaalde flair uit, maar zonder te tonen dat hij de beste was.”
Sliert meiden
Na vier jaar ADO Den Haag besluit Aké zo’n 25 kilometer zuidelijker te gaan voetballen. Hij vertrekt naar Feyenoord, waar hij in de C1 begint in een lichting waar ze bij Feyenoord nog van likkebaarden. De generatie met onder anderen Terence Kongolo, Karim Rekik, Tonny Vilhena, Jean-Paul Boëtius en Anass Achahbar. Trainer is Jeffrey Oost, die vorig jaar zijn 25-jarig jubileum volmaakte bij Feyenoord. Oost: “Nathan toonde zich direct betrouwbaar. Zowel op als naast het veld. Hij deed geen gekke dingen, terwijl hij hartstikke populair was. We speelden eens het Marveldtoernooi in Groenlo. Als we dan met de ploeg over het terrein liepen, hadden we elke dag een sliert meiden van een jaar of vijftien achter ons aan. Allemaal voor Nathan. Ook daarmee ging hij relaxed om en hij voelde zich helemaal niet de populaire jongen. Toen dacht ik wel: als je je ook daarvan weet los te wrikken, zit het tussen de oren écht goed.”
De jongens die zijn doorgebroken via Varkenoord onderscheidden zich volgens Oost in hun vastberadenheid om doelen te verwezenlijken. Als puber draait het bij hen al om een maximale ontwikkeling en niet om het aanzien dat ermee gepaard gaat. “Dat soort jongens zijn pure liefhebbers van het spel. Voetbal is belangrijker dan wat er om hen heen gebeurt. Nathan viel ook in die categorie. Van huis uit kreeg hij mee: doe maar gewoon, dan doe je al gek genoeg. Ik heb hem geen moment kunnen betrappen op naast zijn schoenen lopen. Hoewel wij hem op de club nooit zo noemden, werd hij voor media en supporters een mini Gullit. Daar ging hij heel kalm mee om. Hij had ook nooit problemen op school. Saai hè?”
"Als we over het terrein in Groenlo liepen hadden we een hele sliert meiden van vijftien achter ons aan; allemaal voor Nathan. Ook daarmee ging hij relaxed om en voelde hij zich niet de populaire jongen."
De stabiliteit die Aké in zijn jeugd kenmerkt heeft hij in zijn profloopbaan doorgetrokken. Statistieken wijzen uit dat Aké bij de beste verdedigers van de Premier League hoort. Vooral het feit dat hij in 146 wedstrijden geen fout maakte die tot een tegengoal leidde, bezorgde Aké vorig jaar de nodige aandacht in Engeland. Oost herkent de betrouwbaarheid, maar vond als jeugdtrainer dat Aké daar in de C-jeugd soms in doorsloeg. “Hij moest meer lef in zijn spel krijgen”, vertelt de oefenmeester. “De eerste maanden heeft hij moeten wennen, maar Nathan pikt dingen snel op. Hij ging iedere maand met stappen vooruit. Onwijs knap als eerstejaars. Vervolgens hebben we hem met opzet een heel jaar in de C1 gehouden, terwijl leeftijdsgenoot Vilhena na een halfjaar werd doorgeschoven. Tonny was qua bravoure verder dan Nathan. Die had meer tijd nodig om zich te ontplooien, maar in zijn tweede jaar in de C1 kon je zien dat hij zijn leeftijdsgenoten ver vooruit was.”
Zelf ziet Aké ook in dat het beter is om niet versneld te worden doorgeschoven. Hij is realistisch genoeg om zijn eigen ontwikkeling te kunnen inschatten. Niet een kwaliteit die iedere jeugdspeler heeft, beaamt Oost. “Nathan is een verstandige jongen. Er zijn jongens geweest in de Feyenoord-jeugd die dachten er al te zijn. Nathan niet. Dat komt deels door aangeboren karakter, maar ook door zijn opvoeding. Zeker op die leeftijd komen er veel figuren op je af, maar zijn ouders, en dan zeker zijn moeder, hielden alles nauwlettend in de gaten. Ze stonden realistisch erin en lieten zich niet gek maken.”
In zijn twee jaar onder Oost speelt Aké als inschuivende centrumverdediger. De plek is voor Aké ingeruimd zodat hij wordt gestimuleerd om lef te tonen in zijn spel en aan de bal meer bepalend te laten zijn. “Dat extra jaar in de C1 pakte goed uit. Dan lijkt het misschien dat zijn ontwikkeling niet in een rechte lijn is gegaan, want hij was wellicht goed genoeg om doorgeschoven te worden. Maar in de lichting van 1994 was hij een dienende speler gebleven, terwijl in de C1 iedere week naar hem werd gekeken. Dat na verloop van tijd interesse uit Engeland ontstond, verbaasde ons niet. Net als dat het me niet verbaast dat Nathan is uitgegroeid tot een stabiele naam in het Nederlandse voetbal. Hoewel ik zelf geen voorstander ben van een vroege transfer naar het buitenland, heeft hij het via een omweg gered. Nathan was goed coachbaar, maar tegelijkertijd had hij de moed zijn eigen pad te bewandelen. Er zijn weinig jongens geweest met wie ik fijner heb gewerkt dan Nathan. Een schoolvoorbeeld.”
Volle focus
Opruimen
In tegenstelling tot Oost schiet ex-jeugdbondscoach Wim van Zwam een vroege transfer naar het buitenland niet per definitie af. Van Zwam, tegenwoordig werkzaam voor de Amerikaanse voetbalbond, heeft Aké onder zijn hoede in Oranje Onder 15 en Onder 19. “Er wordt vaak gezegd dat het niet goed is voor je ontwikkeling, maar ik heb altijd tegen spelers gezegd dat ze moeten doen wat ze voor zichzelf het best achten. Ervaringen die je in het buitenland opdoet, pakt niemand je meer af. Er zijn genoeg voorbeelden die het in het buitenland niet hebben gered, maar direct meekonden in de Eredivisie. Jongens als Jeffrey Bruma, Karim Rekik en Donyell Malen. Nathan heeft het volgehouden in Engeland. Het is belangrijk geweest dat hij op een gegeven moment weg wilde bij Chelsea en naar Bournemouth is gegaan. Op huurbasis word je geen onderdeel van een team. Zeker niet in Engeland, waar het normaal is dat je slechts voor een paar maanden wordt verhuurd.”
Net als de andere jeugdtrainers herkent Van Zwam het beeld van een jongen die zijn eigen pad volgt. Aké ziet de hobbels op dat pad niet als obstakels, maar als uitdagingen. Volgens Van Zwam een vorm van volwassenheid. “Dat mis je weleens bij jeugdspelers, ja. Die gasten worden aan alle kanten beïnvloed. Door media, fans en zaakwaarnemers bijvoorbeeld. Nathan was daar niet vatbaar voor en maakte altijd zijn eigen keuzes. Zijn gezinssituatie was naar ik begreep altijd stabiel. De eigenschappen van buiten het veld neemt hij mee tussen de lijnen. Hij is betrouwbaar en leergierig. Hij zal niet snel onder een zes zakken. Dat zijn natuurlijk de jongens die bij coaches in de smaak vallen.”
"Nathan was iemand die na de training uit zichzelf alle spullen opruimde. Iets kleins, maar daaraan zag ik dat hij verder was dan bepaalde teamgenoten."
Van Zwam haalt kleine maar typerende dingen aan die het karakter van de elfvoudig international kenmerken. “Zonder op de voorgrond te treden was hij een voorbeeld voor anderen. Nathan was iemand die na de training uit zichzelf alle spullen opruimde. Iets kleins, maar daaraan zag ik dat hij verder was dan bepaalde teamgenoten. Nathan is nooit een vraagteken geweest en was de eerste die ik selecteerde. Als trainer praat je weleens over modelspelers. Dat is moeilijk, maar als ik iemand zou moeten noemen, dan zou het Nathan zijn. Hij liet de ploeg nooit zakken. We speelden eens tegen Duitsland Onder 19 voor de EK-kwalificatie. We moesten winnen, maar in blessuretijd stond het gelijk. In de slotfase won Nathan een belangrijk duel dat de winnende treffer van Thom Haye inleidde. Hij liet zijn kop nooit hangen en bleef altijd positief.”
Op het moment dat Van Zwam Aké onder zijn hoede heeft, speelt hij in de jeugd van Chelsea. Waar de bondscoach zich om menig jeugdspeler zorgen zou maken in de immense Engelse talentenvijver doet hij dat om Aké niet. “Dat deed ik pas met jongens die niet speelden en zich niet ontwikkelden. Nathan toonde ieder jaar progressie. Er werd getwijfeld of hij door zijn lengte (1,80 meter, red.) geschikt zou zijn als centrale verdediger, maar door zijn spelintelligentie, sprongkracht en timing verbloemt hij zijn geringe lengte. Het blijkt dat spelers die openstaan voor adviezen en er iedere dag voor leven verder kunnen komen dan je aanvankelijk denkt. Nathan was altijd talentvol en heeft een juiste kop erop zitten. Om met een voorbeeld af te sluiten: mijn jongste zoon was op een gegeven moment helemaal gek van hem. Hij vroeg of ik een shirtje wilde regelen. Ik heb een belletje gedaan en Nathan zorgde er persoonlijk voor dat er een shirt voor mijn zoon kwam. Hij hoefde er niets voor te hebben en het was zo geregeld. Dat shirt heeft mijn zoon nog steeds. Zo’n gebaar betekent veel voor een kleine jongen. Nathan is gewoon een topgozer.”
Dit verhaal verscheen in ELF Voetbal #10 van vorig jaar.
